Jakie masz zapotrzebowanie na sen? Koliber? Skowronek? Sowa?

Każdy człowiek ma swój wzorcowy zegar biologiczny odmierzający czas w mózgu oraz dziesiątki mniejszych zegarów biologicznych w całym ciele.

Nie każdy człowiek jednak ma taki sam zegar. Wewnętrzne zegary twojego przyjaciela, partnera czy dziecka mogą odmierzać czas w innym rytmie niż twoje.

Z pewnością zauważyłeś/aś, że niektórzy budzą się wcześnie, nie odczuwają głodu wtedy co ty, są pełni energii, gdy ty opadasz z sił. Różni ludzie mieszczą się w różnych kategoriach, które ogólnie nazywamy chronotypami. Klasyfikacja ich opiera się głównie na preferencjach co do pory dnia.

Zgodnie z mądrością ludową i definicjami historycznymi wyróżniamy 3 chronotypy:

 -SKOWRONIKI – ranne ptaszki

-KOLIBRY – osoby niemające preferencji

-SOWY – nocne marki

 Psychoterapeuci i somnolodzy od wielu lat wykorzystują badania kwestionariuszowe do określenia chronotypów poszczególnych jednostek. Nie są one jednak zbyt dokładne, ponieważ biorą tylko pod uwagę preferencje dotyczące: pory snu, pobudki i aktywności.

Od samego początku nasuwa się myśl, oprócz preferencji co do pory wstawania istnieje też zapotrzebowanie na sen. Niektórzy ludzie potrzebują więcej niż inni. 

Zapotrzebowanie na sen jest uwarunkowane genetycznie i określa, ile snu potrzebuje dany człowiek oraz jaka jest jego głębokość.

 Osoby o NISKIM ZAPOTRZEBOWANIU NA SEN nie potrzebują go dużo, dlatego też noc wydaje im się bardzo długa. Łatwo je obudzić dźwiękiem lub światłem, po przebudzeniu nie czują się wypoczęci.

 Osoby o WYSOKIM ZAPOTRZEBOWANIU NA SEN wymagają więcej godzin wypoczynku, dlatego też noc wydaje im się za krótka. Śpią głęboko, lecz po przebudzeniu nie czują się wypoczęte niezależnie od tego, jak długo spały.

 Osoby o PRZECIĘTNYM ZAPOTRZEBOWANIU NA SEN śpią dość głęboko i są usatysfakcjonowane oraz wypoczęte po siedmiu godzinach nieprzerwanego spania. 

 Ponadto kwestionariusz nie bierze pod uwagę cech indywidualnych. Osobowość okazuje się tymczasem niezwykle istotna w określeniu chronotypu. Na przykład ranne ptaszki zwracają większą uwagę na swoje zdrowie. Nocne marki mają tendencję do impulsywności. Żaden typ nie cechuje się niefrasobliwością. Dowodem na to są dziesiątki badań. W całościowej ocenie chronotypu nie można ignorować znaczenia osobowości – dokładnie tak samo jest w treningu personalnym.

 Gwoździem do trumny kwestionariuszowego badania nie objęcie osób zmagających się z bezsennością.

Chciałbym przedstawić Ci przedefiniowaną typologię, który bierze pod uwagę wszystkie istotne czynniki.

Po pierwsze ludzie są ssakami, a nie ptakami – dzielimy określone zachowania z innymi ssakami. 

• DELFIN- U prawdziwych delfinów śpi tylko jedna półkula mózgowa (w nauce zjawisko to nazywa się snem jednopółkulowym), a druga półkula jednocześnie czuwa, koncentruje się na pływaniu i wypatrywaniu drapieżników. Nazwa ta doskonale pasuje do osób cierpiących na bezsenność: inteligentnych, neurotycznych, śpiących płytko i o niskim zapotrzebowaniu na sen.
• LWY- Prawdziwe lwy to poranni myśliwi stojący na szczycie łańcucha pokarmowego. Nazwa ta doskonale pasuje do wstających wcześnie optymistów o średnim zapotrzebowaniu na sen.
• NIEDŹWIEDZIE – Prawdziwi niedźwiedzie to dostosowujący się do otoczenia wędrownicy, którzy lubią spać i mogą polować o dowolnej porze. Nazwa ta pasuje do lubiących dobrą zabawę otwartych ludzi, którzy preferują rytm oparty na świetle słońca i mają wysokie zapotrzebowanie na sen.
• WILKI- Prawdziwe wilki to nocni myśliwi. Nazwa ta pasuje do preferujących późną porę kreatywnych ekstrawertyków o średnim zapotrzebowaniu na sen.

Jeśli nie rozpoznajesz siebie z żadnym z tych krótkich opisów, może rozpoznasz któreś ze swoich rodziców. Pamiętaj, że chronotyp jest zakodowany genetycznie- definiuje go gen PER3. Jeśli masz długi gen PER3, potrzebujesz co najmniej 7 godzin głębokiego snu, aby funkcjonować, i masz tendencję do wczesnego wstawania. Jeśli masz krótki gen PER3, wystarczy ci lekki sen w małych ilościach i masz tendencję do wstawania późno.

Prawdopodobnie jedno z twoich rodziców ma taki sam chronotyp jak ty.

Dlaczego tyle chronotypów? Po co w ogóle ta zmiana? Od zarania dziejów zróżnicowanie chronotypów było potrzebne do przetrwania gatunku. Każdy chronotyp miał swój cel i przyczyniał się do zwiększenia bezpieczeństwa grupy. Zegar biologiczny musiał się różnić w większej grupie, aby wszyscy mogli bezpiecznie przetrwać długa noc. Mimo, że dzisiaj nie pełnimy już straży u wylotu jaskini, nasza struktura genetyczna nie zmieniła się aż tak bardzo od czasów prehistorycznych, tak jak nie zmieniły się poniższe proporcje.

- DELFINY stanowią 10% populacji. Śpią lekko, budzi ich najmniejszy nawet hałas, ostrzegają grupę o niebezpieczeństwie.

-LWY stanowią od 15%-20%. Wstają wcześnie, biorą poranną zmianę, by strzec swojej grupy i wyglądać wędrownych drapieżników.

-NIEDŹWIEDZIE stanowią 50%. Ich rytm dopowiada rytmowi wschodu i zachodu słońca, polują i zbierają się w świetle dnia.

-WILKI stanowią od 15%-20%. Pełnią późniejszą wartę i zapadają w sen, gdy skrajne lwy zaczynają się wybudzać.

 Oczywiście 4 typy nie funkcjonują według jednego zegara biologicznego. Metabolizm lwa nie pasuje do metabolizmu wilka, więc nie ma sensu, żeby lew jadł w takich samych porach jak wilk.

Dla optymalnego zdrowia i lepszych osiągnięć każdy typ ma swój własny chronorytm, własny plan dnia zapewniający mu sukces.